آمادگی روانی و انسجام اجتماعی در بحران‌ها؛ ضرورتی برای تاب‌آوری ملی
ضرورت ارتقاء تاب آوری آحاد مختلف جامعه جهت رویارویی با بحران های غیرمترقبه
فهرست عناوین مطلب
- آمادگی روانی و انسجام اجتماعی در بحران‌ها؛ ضرورتی برای تاب‌آوری ملی
- مقدمه
- آمادگی روانی چیست و چرا اهمیت دارد؟
- مولفه‌های اصلی آمادگی روانی:
- بحران چگونه بر انسجام اجتماعی تأثیر می‌گذارد؟
- نقش آمادگی روانی در حفظ انسجام اجتماعی
- چگونه می‌توان آمادگی روانی جامعه را افزایش داد؟
- ۱. آموزش عمومی و رسانه‌ای
- ۲. تقویت سرمایه اجتماعی
- ۳. مداخلات روانی اجتماعی پیشگیرانه
- ۴. نقش مددکاران اجتماعی در ارتقاء آمادگی روانی
- نتیجه‌گیری
آمادگی روانی و انسجام اجتماعی در بحران‌ها؛ ضرورتی برای تاب‌آوری ملی
به قلم معراج علیزاده؛ کارشناس علوم ارتباطات در مددکارنیوز
در شرایط بحرانی، آمادگی روانی و انسجام اجتماعی می‌تواند عامل حفظ امنیت روانی و جلوگیری از فروپاشی اجتماعی باشد. در این مقاله به نقش حیاتی آمادگی روانی در حفظ انسجام جامعه پرداخته‌ایم.
مقدمه
بحران‌های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی همواره بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی جوامع بشری بوده‌اند. با این حال، آنچه موفقیت یک جامعه در مواجهه با بحران را تضمین می‌کند، میزان آمادگی روانی افراد و سطح انسجام اجتماعی میان اقشار مختلف آن است. بدون آمادگی ذهنی و بدون حس تعلق جمعی، هر بحرانی می‌تواند به فاجعه‌ای روانی، رفتاری و ساختاری تبدیل شود.
آمادگی روانی چیست و چرا اهمیت دارد؟
آمادگی روانی به معنای توانایی فرد یا جامعه برای پیش‌بینی، درک، پذیرش و مقابله مؤثر با بحران‌های پیش‌روست. این آمادگی باعث می‌شود تا افراد در برابر فشارهای روانی ناشی از بحران، دچار فروپاشی، اختلال یا رفتارهای مخرب نشوند.
مولفه‌های اصلی آمادگی روانی:
درک واقع‌بینانه از خطرات و بحران‌ها
توانایی حفظ آرامش و تصمیم‌گیری تحت فشار
مهارت‌های مقابله‌ای سالم
شبکه حمایتی مؤثر
بحران چگونه بر انسجام اجتماعی تأثیر می‌گذارد؟
بحران‌ها اغلب انسجام اجتماعی را به چالش می‌کشند. احساس ناامنی، بی‌اعتمادی، شایعات، ترس و رقابت برای منابع می‌تواند پیوندهای اجتماعی را تضعیف کند. در نقطه مقابل، انسجام اجتماعی قوی می‌تواند با ایجاد همبستگی، مشارکت و همدلی، فشار بحران را تعدیل کرده و تاب‌آوری جامعه را افزایش دهد.
نقش آمادگی روانی در حفظ انسجام اجتماعی
زمانی که افراد از نظر روانی آمادگی مواجهه با بحران را داشته باشند، رفتارهایی سازنده‌تر از خود بروز می‌دهند. این آمادگی به افراد کمک می‌کند که:
دچار واکنش‌های افراطی و غیرمنطقی نشوند.
با دیگران همدلی کنند و به حمایت متقابل بپردازند.
به جای سرزنش یا بی‌اعتمادی، به حل مسئله جمعی فکر کنند.
در برابر اخبار جعلی و شایعات مقاومت نشان دهند.
چگونه می‌توان آمادگی روانی جامعه را افزایش داد؟
راهکارهای عملی برای ارتقاء آمادگی روانی و انسجام اجتماعی به شرح زیر است:
۱. آموزش عمومی و رسانه‌ای
آموزش مهارت‌های تاب‌آوری، خودآگاهی، مدیریت استرس و مقابله با اضطراب باید از طریق رسانه‌ها، مدارس، مراکز فرهنگی و سازمان‌های مردم‌نهاد به مردم منتقل شود.
۲. تقویت سرمایه اجتماعی
با ایجاد شبکه‌های حمایت رسمی و غیررسمی، تشویق به مشارکت اجتماعی و توسعه اعتماد عمومی، می‌توان سرمایه اجتماعی جامعه را در زمان بحران فعال کرد.
۳. مداخلات روانی اجتماعی پیشگیرانه
برگزاری کارگاه‌های گروهی، جلسات گروه‌درمانی، مشاوره روانی و روان‌درمانی اجتماعی برای اقشار آسیب‌پذیر، به تقویت آمادگی روانی آنها کمک شایانی می‌کند.
۴. نقش مددکاران اجتماعی در ارتقاء آمادگی روانی
مددکاران اجتماعی در خط مقدم حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر هستند و می‌توانند با ارزیابی، آموزش، حمایت روانی و توانمندسازی افراد، سطح آمادگی ذهنی و انسجام آنان را در شرایط بحرانی ارتقاء دهند.
نتیجه‌گیری
بحران‌ها اجتناب‌ناپذیرند، اما فروپاشی اجتماعی، روانی و رفتاری در نتیجه بحران، قابل پیشگیری است. آنچه جامعه را از سقوط در دام آسیب‌های جمعی بازمی‌دارد، آمادگی روانی آحاد مردم و انسجام اجتماعی فعال و پویاست. سرمایه‌گذاری بر آموزش، آگاه‌سازی و حمایت اجتماعی، نه‌تنها هزینه‌های بحران را کاهش می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز توسعه تاب‌آوری ملی نیز خواهد بود.
