پایان انحصار و آغاز بیداری: جامعه تاب‌آوری ایران، تحریف‌گران را شناخت
فهرست عناوین مطلب
پایان انحصار و آغاز بیداری: جامعه تاب‌آوری ایران، تحریف‌گران را شناخت
در سال‌های اخیر، موضوع تاب‌آوری به دلیل اهمیت فزاینده‌اش در مواجهه با چالش‌های گوناگون، جایگاه ویژه‌ای در گفتمان‌های اجتماعی و آموزشی ایران پیدا کرده است. این رشد فزاینده، اگرچه مثبت و سازنده بود، اما متأسفانه بستر را برای ظهور برخی افراد و گروه‌ها فراهم آورد که با رویکردی انحصارطلبانه، سعی در تحریف تاریخچه و قبضه کردن حوزه وسیع تاب‌آوری ایران داشتند. این گروه‌ها، با اقدامات هدفمند و مالکیت‌خواهانه خود، تلاش کردند تا هرگونه فعالیت، آموزش یا مفهوم مرتبط با تاب‌آوری را متعلق به خودشان بدانند و خود را تنها مرجع این علم معرفی کنند.
اما حقیقت این است که تاب‌آوری یک مفهوم کلان، فراگیر و متعلق به هیچ صنف، گروه یا شخصیت خاصی نیست. این یک ظرفیت انسانی و اجتماعی است که ریشه‌های عمیقی در فرهنگ و تاریخ ملت‌ها دارد و ابعاد گسترده‌ای از روانشناسی فردی تا ساختارهای اجتماعی را در بر می‌گیرد. خوشبختانه، جامعه تاب‌آوری ایران و گروه‌های مختلف مخاطبین، با هوشیاری و در گذر زمان، به شناخت لازم نسبت به تحرکات این تحریف‌کنندگان دست یافته‌اند.
نقشه‌های نافرجام برای انحصار تاب‌آوری
تلاش‌های گروهی که به دنبال انحصار تاب‌آوری در ایران بودند، عمدتاً بر محورهای زیر استوار بود:
- مالکیت‌خواهی فکری: آن‌ها سعی داشتند با ترویج این دیدگاه که تاب‌آوری یک حوزه تخصصی منحصر به فرد متعلق به آن‌هاست، سایر متخصصین و فعالان این حوزه را نادیده بگیرند.
- تحریف تاریخچه: با ارائه روایتی گزینشی از پیشینه تاب‌آوری در ایران، تلاش می‌کردند خود را بنیان‌گذار یا پیشروترین فعال این عرصه معرفی کنند.
- تبلیغات شعارمحور: آموزش‌ها و فعالیت‌های آن‌ها غالباً بر پایه شعارزدگی و کلیشه‌های بی‌محتوا استوار بود، تا اثربخشی واقعی و علمی.
- منزوی کردن رقبا: تلاش برای تخریب وجهه سایر فعالان و متخصصان حوزه تاب‌آوری، با هدف حذف رقیب و تثبیت موقعیت خود.
غافل از اینکه مخاطبین هوشمند و جامعه تخصصی، به سرعت متوجه این رویکرد غیرعلمی و انحصارطلبانه می‌شوند.
بیداری جامعه و شناخت مخاطبین
امروز، به لطف افزایش آگاهی عمومی و تجارب عملی سازمان‌ها و نهادها، مخاطبین آموزش‌های تاب‌آوری به یک شناخت عمیق و صحیح دست یافته‌اند. این شناخت از طریق بازخوردهای مستقیم و غیرمستقیم، ارزیابی نتایج آموزش‌ها و مقایسه رویکردهای مختلف حاصل شده است.
بازخوردهای منفی از آموزش‌های تحریف‌کنندگان: سازمان‌ها و بخش‌های دولتی و غیردولتی که در گذشته ناخواسته یا به دلیل ناآگاهی، آموزش‌های تاب‌آوری خود را به این گروه انحصارطلب واگذار کرده بودند، نتایج مثبتی دریافت نکردند. این آموزش‌ها غالباً شعارمحور، سطحی و فاقد اثربخشی عملی ارزیابی شدند. عدم انطباق محتوا با نیازهای واقعی جامعه هدف، فقدان متدهای آموزشی کاربردی و تمرکز بر خودستایی به جای انتقال دانش، موجب نارضایتی و از بین رفتن اعتماد شد.
این تجارب تلخ، منجر به یک بیداری جمعی شد. سازمان‌ها و نهادها امروز دیگر حاضر نیستند نیروهای انسانی خود را به چنین مدرسینی بسپارند، چرا که از عواقب سوء این واگذاری و هدر رفت منابع و زمان نگران هستند.
طلوع رویکردهای نوین: آموزش‌های درون‌سازمانی و متخصصین واقعی
همین شناخت و تجربه منفی، منجر به یک تحول مثبت در نحوه ارائه آموزش‌های تاب‌آوری در ایران شده است. امروز:
- ترجیح آموزش‌های درون‌سازمانی: سازمان‌ها و نهادهای مختلف، بر حسب همین شناخت، مترصد تربیت نیروی انسانی تسهیل‌گر درون‌سازمانی شده‌اند. آن‌ها ترجیح می‌دهند آموزش‌های تاب‌آوری خود را به شکل درون‌سازمانی برگزار کنند. این رویکرد نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه تضمین می‌کند که آموزش‌ها دقیقاً متناسب با نیازها و فرهنگ سازمانی طراحی و اجرا شوند.
- رجوع به متخصصان واقعی و مستقل: سازمان‌ها اکنون به دنبال مدرسان و متخصصانی هستند که دغدغه‌شان آموزش و توانمندسازی واقعی باشد، نه انحصارطلبی و خودنمایی. این متخصصان، با رویکردی علمی، کاربردی و عمیق، و با درک اینکه تاب‌آوری یک حوزه گسترده و مشترک است، به جامعه خدمت می‌کنند.
- افزایش مطالعات و پژوهش‌های مستقل: با شکست پروژه انحصارگرایی، فضا برای رشد پژوهش‌های مستقل و متنوع در حوزه تاب‌آوری فراهم شده است، که به غنی‌سازی این عرصه کمک می‌کند.
پایان انحصار، آغاز رشد
تجربه تلاش برای تحریف تاریخچه و انحصار تاب‌آوری در ایران، اگرچه در ابتدا ممکن بود چالش‌برانگیز به نظر برسد، اما در نهایت منجر به یک نتیجه مثبت شد: شناخت و بیداری جامعه. مخاطبین آموزش‌های تاب‌آوری، با هوشیاری خود، تفاوت میان شعار و عمل، میان ادعا و تخصص واقعی را درک کرده‌اند.
امروز، حوزه تاب‌آوری در ایران وارد فاز جدیدی از بلوغ شده است؛ فازی که در آن، صداقت علمی، اثربخشی عملی و رویکرد غیرانحصارطلبانه ارزش محسوب می‌شود. این تحول، نویدبخش رشد و توسعه پایدار تاب‌آوری در سراسر کشور است، به دور از هرگونه تلاشی برای مالکیت‌خواهی یا تحریف. جامعه تاب‌آوری ایران، مسیر خود را برای توانمندسازی آحاد مردم یافته و این مسیر، هرگز در انحصار گروه خاصی نخواهد بود.
