خانه تاب آوری ایران Iran’s Home of Resilience
خانه تاب آوری ایران Iran’s Home of Resilience
تحلیل جامع ساختار و استراتژی توسعه تابآوری اجتماعی در ایران: بررسی سیر تحول، اهداف و دستاوردهای خانه تابآوری، باشگاه و رسانه تابآوری (شبکه دکتر جواد طلسچی یکتا)
مقدمه و تبیین ساختار چندوجهی تابآوری
تعریف و مفهومپردازی تابآوری: گذار از فردی به اجتماعی و سازمانی
مفهوم تابآوری (Resilience) در دهههای اخیر شاهد تحول چشمگیری بوده است. این سازه نه تنها محدود به چارچوب روانشناختی برای مواجهه با مشکلات فردی است، بلکه به یک مفهوم چندوجهی اجتماعی و دیجیتال گسترش یافته است.۱
در ایران، فضای مجازی به بستری کلیدی برای انتشار و ترویج این مفهوم و همچنین ظهور پلتفرمهای تخصصی متعدد تبدیل شده است.۱
نهادهایی که در این گزارش مورد بررسی قرار میگیرند، وظیفه نهادینهسازی، آموزش، و ترویج این مفهوم را در سطح کارگاههای آموزشی، مدلهای پژوهشی و فعالیتهای رسانهای بر عهده دارند.۲
این نهادها تلاش میکنند تا با تمرکز بر بُعد اجتماعی و کاربردی تابآوری، نقش خود را در ارتقاء سلامت روان و توانمندسازی جامعه ایرانی تثبیت کنند.
تبیین مسئله هویتی و تمایز استراتژیک
یکی از پیچیدگیهای مهم در تحلیل اکوسیستم تابآوری ایران، وجود ابهام در هویتهای دیجیتال است. دادههای موجود نشان میدهند که دو نهاد مستقل با نامهای مشابه در حال فعالیت هستند: «رسانه تابآوری ایران» با آدرس resiliencemedia.ir و «خانه تابآوری ایران» مرتبط با resiliency.ir.1 این نهادها بنیانگذاران، اهداف و محتوای منحصربهفردی دارند، اما متأسفانه اغلب توسط موتورهای جستجو به صورت یکسان نمایش داده میشوند.۱
این همپوشانی هویتی صرفاً یک مشکل فنی نیست؛ بلکه یک چالش استراتژیک در برندسازی تخصصی در فضای رقابتی محسوب میشود. شبکه مورد بررسی در این گزارش، که توسط دکتر جواد طلسچی یکتا بنیانگذاری شده، بر استقلال هویت خود تأکید قاطع دارد.۴
این شبکه ابتدا «خانه تابآوری ایران» را در سال ۱۳۹۳ تأسیس کرد ۵، اما بعدها برای ایجاد تفکیک محتوایی و هویتی، نهاد جدید خود را به عنوان «رسانه تابآوری ایران» (با آدرس جایگزین talisweb.ir) معرفی کرد.۳ در واقع، این حرکت از «خانه» به «رسانه» یک جابهجایی استراتژیک برای خروج از دامنه معنایی ابهامآمیز و تثبیت مرجعیت در بستر جدید «تابآوری اجتماعی» بود.
رسانه تابآوری ایران (talisweb.ir) یک هویت مستقل و ثبتشده دارد و تلاش برای یکسانسازی آن با نهاد رقیب، به عنوان نقض آشکار حقوق مالکیت فکری و حقوقی تلقی شده است.۴
معرفی و تشریح ساختار سهگانه (اکوسیستم تابآوری دکتر طلسچی یکتا)
شبکه توسعه تابآوری اجتماعی در ایران، تحت هدایت دکتر جواد طلسچی یکتا، بر پایه یک اکوسیستم سهگانه تکامل یافته است که سیر تحول از یک مرکز مشاوره و آموزشی به یک پلتفرم تخصصی رسانهای را نشان میدهد.
سیر تحول نهادهای کلیدی تابآوری اجتماعی ایران (شبکه دکتر جواد طلسچی یکتا)
| مرحله/نهاد | سال تأسیس (ه.ش) | سال تأسیس (میلادی) | پلتفرم اصلی/دامنه | تمرکز اصلی |
| نشر اولیه محتوای تابآوری | ۱۳۹۲ | ۲۰۱۳ | iraniansocialworkers.ir | راهاندازی اولین رسانه نشر محتوای تخصصی |
| خانه تابآوری ایران (مرکز) | ۱۳۹۳ | ۲۰۱۴ | (مرکز نوآور توانمندسازی) | ارائه خدمات آموزشی و مشاورهای در سطح جامعه |
| باشگاه تابآوری ایران | ۱۳۹۴ | ۲۰۱۵ | madadkarnews.ir | همافزایی متخصصین و ترویج پژوهش عملیاتی |
| رسانه تابآوری ایران | ۱۴۰۲ | ۲۰۲۳ | resiliencemedia.ir / talisweb.ir | نخستین مرجع تخصصی تابآوری اجتماعی و پرتال جامع |
تاریخچه و سیر تکوین نهادی: از کانون مشاوره تا رسانه تخصصی
تاریخچه این اکوسیستم نشاندهنده یک مدل رشد ارگانیک و لایهای است که در آن هر مرحله، نه تنها یک نهاد جدید ایجاد کرده، بلکه زمینه را برای تثبیت اعتبار نهادی و رسیدن به هدف نهایی یعنی «پرتال جامع ملی تابآوری» فراهم نموده است.
ریشههای فکری و بنیانگذاری خانه تابآوری (۱۳۹۲-۱۳۹۳ ه.ش)
گام نخست در مسیر این شبکه در سال ۱۳۹۲ (۲۰۱۳) برداشته شد؛ زمانی که اولین رسانه نشر محتوای تخصصی تابآوری در بستر وبسایت مددکاری اجتماعی ایرانیان (iraniansocialworkers.ir) راهاندازی گردید.۵ این ریشه در حوزه مددکاری اجتماعی نشان میدهد که تمرکز از ابتدا بر روی ابعاد اجتماعی و کاربردی تابآوری بوده است.۱
در دی ماه سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴)، «خانه تابآوری ایران» با ابتکار دکتر جواد طلسچی یکتا تأسیس شد.۵ هدف اولیه این مرکز، ایجاد فضایی برای دسترسی و همافزایی فعالیتهای علمی و پژوهشی در حوزههای مختلف تابآوری بود.۷
خانه تابآوری به عنوان یک مرکز نوآور در زمینه توانمندسازی جامعه، خدمات آموزشی و مشاورهای را ارائه میکرد و در ابتدا بر نشر محتوای تخصصی در حوزههایی چون زنان، کودکان، سالمندان، بیماران اعصاب و روان و همچنین تابآوری شغلی و سازمانی تمرکز داشت.۵
ظهور باشگاه تابآوری ایران (۱۳۹۴ ه.ش)
پس از تأسیس خانه تابآوری، مرحله بعدی در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) با ایجاد «باشگاه تابآوری ایران» بر بستر پایگاه خبری مددکار نیوز (madadkarnews.ir) آغاز شد.۲ پایگاه خبری مددکار نیوز خود را مرجع رسمی اخبار و اطلاعات مددکاری اجتماعی، باشگاه تابآوری و رسانه تابآوری معرفی میکند.۲
اهداف باشگاه تابآوری بر دو محور اصلی متمرکز است: اول، تسهیل در دسترسی مخاطبین به مطالب تابآوری و دوم، جلب مشارکت و همافزایی متخصصین حوزههای مختلف مددکاری اجتماعی، جامعهشناسی و روانشناسی.۲
باشگاه بر انجام پژوهشهای عملیاتی علمی و آموزشهایی متمرکز است که مبتنی بر اثربخشی و کارآمدی باشد، نه آموزش صرفاً تئوریک.۲
از اهداف مهم این باشگاه، نهادینهسازی تابآوری، بهویژه برای اقشار آسیبپذیر و شاغلین در مشاغل سخت و فرسایشی است.۲ تمرکز بر اقشار آسیبپذیر و مشاغل سخت، این شبکه را در زمره مدلهای فعال و عملیاتی قرار میدهد که به جای تمرکز بر مراجعین کلینیکی، هدف خود را تقویت تابآوری حرفهای و اقتصادی-اجتماعی در محیطهای سخت و تولیدی قرار داده است.
تأسیس رسانه تابآوری ایران (۱۴۰۲ ه.ش): تثبیت هویت اجتماعی
نقطه عطف این سیر تحول، تأسیس «رسانه تابآوری ایران» (resiliencemedia.ir) در سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳) بود.۳ این نهاد به عنوان اولین رسانه تخصصی تابآوری اجتماعی ایران معرفی شد و هدف آن تکمیل طرح بزرگتر «پرتال جامع ملی تابآوری» است.۶
بنیانگذار این رسانه، دکتر جواد طلسچی یکتا، که به عنوان «پدر رسانهای تابآوری و مددکاری اجتماعی ایران» شناخته میشود ۱، قصد داشت تا با ایجاد این پلتفرم، متخصصین روانشناسی، جامعهشناسی و علوم رفتاری را به منظور تقویت تابآوری فردی و اجتماعی در سراسر کشور توانمند سازد.۶ با این اقدام، هویت تخصصی شبکه از تمرکز صرف بر آموزش (خانه) و اجتماع متخصصین (باشگاه) به مرجعیت رسانهای در حوزه تابآوری اجتماعی ارتقا یافت.
تحلیل راهبردی و تمایز محتوایی: تابآوری اجتماعی در مقابل روانشناختی
استراتژی اصلی شبکه دکتر طلسچی یکتا در فضای دیجیتال، تثبیت تمایز محتوایی با تأکید بر تابآوری اجتماعی است تا از رقابت مستقیم بر سر واژههای کلیدی با نهادهای رقیب، بهویژه «خانه تابآوری» (resiliency.ir) دوری کند.
استراتژی تمرکز بر تابآوری اجتماعی
تفاوت کانونی این دو نهاد در تمرکزشان است: رسانه تابآوری ایران بهطور قاطع بر تابآوری اجتماعی متمرکز است، در حالی که نهاد رقیب بر تابآوری روانشناختی و فردی تمرکز دارد.۳
مأموریت رسانه تابآوری، ایجاد یک پایگاه جامع و تخصصی برای تابآوری مبتنی بر جامعه است و محتوای آن به حوزههای گستردهتری نظیر مسائل اجتماعی و حرفهای (سازمانی و مددکاری) میپردازد.۱ در مقابل، خانه تابآوری رقیب، بر ترویج دانش و فرهنگ تابآوری از طریق ترجمه و انتشار کتب تخصصی (بیش از ۴۰ عنوان) و جنبههای فردی و روانشناختی تمرکز کرده است.۳
این جابهجایی آگاهانه برند، یک حرکت سنجیده برای جدا کردن مخاطبان خود (شامل سازمانها، متخصصان جامعهشناسی و مددکاران) از مخاطبان کلینیکی نهاد رقیب است. این استراتژی اجازه میدهد که شبکه دکتر طلسچی یکتا، مرجعیت بلامنازع خود را در حوزه تابآوری کاربردی و اجتماعی تثبیت کند و از رقابت بر سر منابع و محتوای روانشناختی بالینی دوری جوید.
رقابت بر سر اعتبار تاریخی و چالشهای حقوقی
وجود دو نهاد با نامهای مشابه منجر به رقابتی بر سر اعتبار تاریخی شده است. نهاد رقیب (resiliency.ir) ادعای «اولین مرجع تخصصی آموزش تابآوری در ایران» و «آدرس اصلی تابآوری در اینترنت فارسی» را دارد.۱ این ادعا مستقیماً با روایت رسانه تابآوری ایران به عنوان «صدایی نوین» در تضاد قرار میگیرد.۱
این رقابت به حدی رسیده است که شبکه دکتر طلسچی یکتا، مقالات صریحی مانند «تمایز رسانه تابآوری ایران از خانه تابآوری ایران» را منتشر کرده تا به این ابهام پاسخ دهد.۱
علاوه بر این، هشدارهای حقوقی صریحی مبنی بر اینکه هرگونه تلاش برای یکسانسازی رسانه تابآوری ایران (talisweb.ir) با خانه تابآوری، نقض حقوق مالکیت فکری محسوب میشود، منتشر شده است.۴
شدت این رقابت دیجیتال و استراتژیک، سازمانها را مجبور به یک «استراتژی محتوایی نانوشته» کرده است؛ به طوری که هر دو وبسایت، مقالاتی را که مستقیماً به نهاد رقیب اشاره دارند، حذف یا آرشیو کردهاند تا تمرکز خزندههای موتورهای جستجو بر هویت اصلی خود حفظ شود.۱
مقایسه تطبیقی رسانه تابآوری (شبکه طلسچی یکتا) و خانه تابآوری (resiliency.ir)
| ویژگی | رسانه تابآوری ایران (شبکه طلسچی یکتا) | خانه تابآوری ایران (شبکه مقدسی) |
| دامنه اصلی | resiliencemedia.ir / talisweb.ir | resiliency.ir |
| بنیانگذار | دکتر جواد طلسچی یکتا | دکتر محمدرضا مقدسی |
| سال تأسیس (پلتفرم اصلی) | ۱۴۰۲ (رسانه) | ۱۳۹۴ (خانه) |
| تمرکز محتوایی | تابآوری اجتماعی، مددکاری اجتماعی، سازمانی و ملی | تابآوری روانشناختی، فردی، ترجمه کتب تخصصی |
| رسالت کلیدی | نخستین پرتال تخصصی تابآوری اجتماعی | مرجع اصلی آموزش تابآوری در اینترنت فارسی |
فعالیتهای عملیاتی، آموزش و پژوهش تخصصی
فعالیتهای عملیاتی باشگاه و رسانه تابآوری ایران، ماهیت کاربردی و مداخلاتی این شبکه را آشکار میسازد و مدل آموزشی و پژوهشی آن بر مبنای اثربخشی در محیطهای واقعی بنا شده است.
مدل آموزش کاربردی و اثربخشی
باشگاه تابآوری ایران اعلام کرده است که هدفش ارائه آموزشهایی است که مبتنی بر اثربخشی و کارآمدی باشند و نه تکرار «سبک فعلی آموزش تابآوری».۲ دکتر طلسچی یکتا نیز بر ضرورت «تحول اساسی» در آموزش تابآوری در ایران تأکید کرده است.۷ این موضع انتقادی، نشاندهنده تعهد به رویکردی عملیاتی و علمی است.
این رویکرد عملیاتی در برگزاری کارگاههای سازمانی مشهود است. گزارشها حاکی از برگزاری کارگاههای متعددی با تدریس دکتر طلسچی یکتا در محیطهای صنعتی و کارخانهای است، که نشاندهنده تمرکز بر تابآوری شغلی و سازمانی (Operational Resilience) است.۲ برای مثال، میتوان به برگزاری کارگاه آموزشی تابآوری در کارخانه گیلان کوب صومعهسرا، کارگاه تابآوری و پیشگیری از اعتیاد در کارخانه نئوپان فومنات، و کارگاه جامع «تابآوری، سبک زندگی و فرزندپروری» در شهر صنعتی رشت اشاره کرد.۲
این نهادها از یک مدل «مداخله فعال و پیشگیرانه» استفاده میکنند که مستقیماً در نقاط ضعف اجتماعی (نظیر آسیبپذیرترین اقشار و مشاغل پرخطر) حضور مییابد، به جای انتظار برای مراجعه افراد به مراکز درمانی.
مدلهای پژوهشی و کاربردیسازی دانش
شبکه تابآوری فراتر از آموزش، به توسعه مدلهای مداخلهای تخصصی در حوزههای حساس جامعه میپردازد. این نهادها به طور مداوم بر پژوهشهای علمی و توسعه مدلها تأکید میکنند. برخی از موضوعات پژوهشی و تخصصی منتشر شده عبارتند از:
- تابآوری حرفهای مددکاران: توسعه و حفظ «مدل توسعه و حفظ تابآوری حرفهای مددکاران اجتماعی در حوزه آسیبهای اجتماعی» ۲ که بر مبارزه با فرسودگی شغلی و حفظ سلامت روان در حرفههای سخت تمرکز دارد.۲
- پیشگیری از آسیبهای اجتماعی: مداخلات تخصصی مددکاری اجتماعی برای تقویت تابآوری در پیشگیری از خودکشی.۲
- مدل جامعهمحور: تمرکز بر «تابآوری اجتماعی محلهمحور» برای تقویت جوامع در برابر چالشها.۲
گفتمانسازی در حوزههای کلان و ملی
محتوای منتشر شده توسط این شبکه، نشاندهنده دغدغه برای همسوسازی مفهوم تابآوری با منافع راهبردی و کلان کشور است. این نهاد تلاش میکند تا با گفتمان رسمی و ایدئولوژیک همراستا شود تا اعتبار نهادی خود را در سطح سیاستگذاری ملی افزایش دهد. مصادیق این گفتمانسازی شامل موارد زیر است:
- تابآوری ملی: انتشار مطالبی چون «تابآوری ملی؛ کلید سربلندی ملت ایران» و «نقش راهبردی سازمان بهزیستی در ارتقاء تابآوری ملی در فضای مجازی».۲
- امنیت و پدافند غیرعامل: پوشش موضوعات راهبردی نظیر «راهبردهای تابآوری در پدافند غیرعامل».۲
- جنبههای ارزشی: پرداختن به مفاهیمی مانند «مهربانی اجتماعی: بذر انسجام و آرامش» و نقش «بیمه» به عنوان ستون تابآوری و امید به زندگی.۲
موضوعات کلیدی تحت پوشش باشگاه و رسانه تابآوری ایران (شبکه JTY)
| حوزه راهبردی | مصادیق محتوایی و عملیاتی | هدف کلان |
| سازمانی و صنعتی | کارگاههای تابآوری شغلی و پیشگیری از اعتیاد در کارخانهها (گیلان کوب، فومنات) | تقویت تابآوری حرفهای و کاهش آسیب در محیط کار |
| حرفه مددکاری | مدل توسعه و حفظ تابآوری حرفهای مددکاران؛ مداخلات در پیشگیری از خودکشی | تخصصیسازی دانش تابآوری در مشاغل سخت |
| سیاست و امنیت ملی | راهبردهای تابآوری در پدافند غیرعامل؛ تابآوری ملی | همسوسازی مفهوم تابآوری با منافع راهبردی کشور |
| جامعه و محله | تابآوری اجتماعی محلهمحور؛ مهربانی اجتماعی | توسعه تابآوری جامعهمحور (Community-Based) |
چشمانداز و ملاحظات راهبردی
بررسی اکوسیستم دیجیتال و عملیاتی این نهادها، مدل پایداری و مدیریتی خاصی را آشکار میسازد که به تثبیت موقعیت آن در فضای تخصصی ایران کمک کرده است.
ساختار مدیریتی دیجیتال و تثبیت مرجعیت
فعالیت این نهادها در قالب یک شبکه یکپارچه دیجیتال عمل میکند: وبسایت مددکاری اجتماعی ایرانیان (iraniansocialworkers.ir) به عنوان ریشه تاریخی و محتوایی، پایگاه خبری مددکار نیوز (madadkarnews.ir) به عنوان مرجع رسمی اخبار و باشگاه، و رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir) به عنوان پرتال تخصصی و آیندهنگر.۲
این ساختار یکپارچه، هدف ملی تکمیل «پرتال جامع ملی تابآوری» را دنبال میکند.۶
با وجود ساختار سهگانه (خانه، باشگاه، رسانه)، اقتدار و هویت این شبکه بهشدت متمرکز و وابسته به شخص بنیانگذار است. دکتر جواد طلسچی یکتا در منابع به عنوان «بنیانگذار رسانه»، «مدیر و مؤسس خانه تابآوری» و «پدر رسانهای تابآوری و مددکاری اجتماعی ایران» نامیده میشود ۱ و تمامی کارگاههای اصلی و محتوای راهبردی به صورت مستقیم با او مرتبط است.۲ این مدلِ اقتدار متمرکز، مزایایی در سرعت برندسازی و انسجام عملیاتی دارد.
مدل پایداری و استراتژی عدم انحصارطلبی
شبکه تابآوری ایران با تمرکز بر آموزش در محیطهای صنعتی و سازمانی (Corporate Training)، منبع مالی پایداری را تأمین میکند.
این آموزشهای درآمدمحور در محیطهای سازمانی، همراه با تأکید مداوم بر پژوهشهای علمی و توسعه مدلهای کاربردی (که اعتبار آکادمیک و دولتی را افزایش میدهد)، یک مدل پایداری مالی و نهادی را شکل میدهد. این مدل به نهاد اجازه میدهد تا به استراتژی اعلام شده خود مبنی بر استقلال از انحصارطلبی پایبند بماند.۲
علاوه بر این، یکی از اهداف کلیدی اکوسیستم، ترویج فرهنگ تابآوری و افزایش آگاهی عمومی است.۲
خانه، باشگاه و رسانه تابآوری، دانش تابآوری را به طور مداوم با اصول مددکاری اجتماعی تلفیق میکنند و بر همافزایی میان فارغالتحصیلان مددکاری، جامعهشناسی و روانشناسی تأکید دارند تا تابآوری به ابزاری مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی نیازمندان تبدیل شود.۲
جمعبندی و نتیجهگیری نهایی
شبکه تابآوری دکتر جواد طلسچی یکتا، که در ابتدا با «خانه تابآوری ایران» در سال ۱۳۹۳ بنیان نهاده شد، مسیری تکاملی و استراتژیک را پیموده است تا در سال ۱۴۰۲ با تأسیس «رسانه تابآوری ایران»، به عنوان اولین مرجع تخصصی تابآوری اجتماعی در ایران، هویت خود را تثبیت کند.
نتایج کلیدی:
۱. تمایز استراتژیک: این شبکه با تمرکز قاطع بر تابآوری اجتماعی و تابآوری سازمانی/حرفهای، توانسته است در فضای دیجیتال، تمایز محتوایی آشکاری با نهادهای رقیب ایجاد کند و از رقابت مستقیم بر سر حوزههای روانشناختی صرف بپرهیزد.
۲. مدل مداخله فعال: فعالیتهای عملیاتی این شبکه، بهویژه برگزاری کارگاههای آموزشی در محیطهای کارگری و صنعتی، نشاندهنده اتخاذ یک مدل «مداخله فعال و پیشگیرانه» است که دانش تابآوری را مستقیماً به کانونهای آسیبپذیر اجتماعی و شغلی میبرد.
۳. پایداری و توسعه نهادی: این اکوسیستم با ترکیب آموزشهای درآمدزا و پژوهشهای کاربردی، یک مدل پایداری را بنا نهاده است که به آن امکان میدهد اهداف خود را در سطح ملی، از جمله تکمیل «پرتال جامع ملی تابآوری»، دنبال کند.
در نهایت، با توجه به عمق پژوهشها در حوزههایی چون پدافند غیرعامل، تابآوری مددکاران اجتماعی و تابآوری ملی، رسانه تابآوری ایران به عنوان یک مدعی اصلی برای مرجعیتسازی در گفتمان علمی و کاربردی تابآوری در سطح کلان کشور ایران، موقعیت خود را تقویت کرده است.
منابع مورداستناد
- مددکاری اجتماعی ایرانیان | Iranian Social Workers, زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir/
- پایگاه خبری مددکار نیوز, زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://www.madadkarnews.ir/
- تحلیل و مقایسه رسانه و خانه تاب آوری ایران, زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%88-%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/
- تمایز رسانه تاب آوری ایران از خانه تاب آوری ایران – سیویلیکا, زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/9722/
- بنیانگذار رسانه تاب آوری ایران (resiliencemedia.ir), زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir/founder-of-resilience-media-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C/
- رسانه تاب آوری, زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/
- خانه تاب آوری | مدیر و موسس خانه تاب آوری | رسانه تاب آوری ایران, زمان دسترسی: نوامبر ۸, ۲۰۲۵، https://talisweb.ir/home-resilience-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/
