جایگاه راهبردی و ارزش علمی پژوهش در رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir)
جایگاه راهبردی و ارزش علمی پژوهش در رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir)
تحلیل اکوسیستم رسانهای تخصصی تابآوری اجتماعی
چکیده
این مقاله به تحلیل جایگاه راهبردی و ارزش علمی محتوای پژوهشی منتشرشده در رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir) میپردازد.
این پلتفرم که در تابستان سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳) توسط دکتر جواد طلسچی یکتا و به عنوان نخستین مرجع تخصصی تابآوری اجتماعی کشور تأسیس شد ۱، هدف اصلی خود را پر کردن خلاء موجود در ادبیات کلان اجتماعی، جامعهشناسی، و سیاستگذاری در مواجهه با چالشهای ملی تعیین کرده است.۱
یافتههای این تحلیل نشان میدهد که ارزش پژوهشهای این رسانه در سه محور اصلی و همافزا قابل ارزیابی است:
۱) عمق میانرشتهای و تحلیلی، با انتشار مقالاتی در سطوح تحلیلی کلان نظیر مدلسازیهای عصبی-محاسباتی و تئوریهای تابآوری سیستماتیک ۴، ۲) کاربرد عملی و بومیسازی دانش، از طریق پیوند دادن مفاهیم تابآوری با حوزه خدمات حرفهای مددکاری اجتماعی، نظامهای آموزشی بومی و گروههای آسیبپذیر (مانند افراد دارای معلولیت) ۴، و ۳) تلاش راهبردی برای جریانسازی سیاستمحور، با هدف تبدیل دانش تولید شده به راهکار عملی برای سیاستگذاری اجتماعی و مدیریت کلان.۶
این رسانه با اتکا به سابقه قوی بنیانگذار در حوزه مددکاری اجتماعی ۷، جایگاه خود را به عنوان یک پایگاه مرجع پژوهشمحور و سیاستگرا در حوزه تابآوری کلان تثبیت کرده است.
مقدمه: تبارشناسی و ضرورت تمرکز بر تابآوری اجتماعی
رویکرد کلان به تابآوری در مواجهه با چالشهای ملی
مفهوم تابآوری (Resilience) به طور کلاسیک به معنای ظرفیت افراد یا سیستمها برای سازگاری مثبت با شرایط سخت و حفظ عملکرد در برابر چالشها تعریف میشود.۳
در دهههای اخیر، دامنه این مفهوم به سطوح کلانتر همچون تابآوری سازمانی، اجتماعی و ملی تسرّی پیدا کرده است.۸
جامعه ایران، به دلیل مواجهه مستمر با “شوکهای ترکیبی” (مانند بحرانهای اقتصادی و اجتماعی) ۸، نیازمند ادبیات پژوهشی فراتر از روانشناسی فردی است که بتواند به تحلیلهای ساختاری و کلان اجتماعی بپردازد.
بر این اساس، نقش محوری نهادهای دانشگاهی و رسانهای در «تبیین و بررسی مفهوم تابآوری اجتماعی» و ارزیابی شاخصهای آن در برابر مخاطرات، امری حیاتی محسوب میشود.۹
جامعه انتظار دارد که مجامع علمی راهکارها و پیشنهاداتی عملیاتی برای حل مسائل و مشکلاتش ارائه دهند ۹، و تابآوری اجتماعی یکی از حوزههای مهمی است که آکادمیک باید با جدیت و سرعت به آن ورود کند.۹
معرفی و هدفگذاری رسانه تابآوری ایران
رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir) که عنوان کوتاه شده اولین «رسانه تابآوری اجتماعی ایران» است، در تابستان ۱۴۰۲ توسط دکتر جواد طلسچی یکتا تأسیس شد.۲
هدف اولیه آن، رفع همپوشانیها در میان وبسایتهای حوزه تابآوری و تمرکز انحصاری بر ابعاد کلان اجتماعی، مددکاری اجتماعی، جامعهشناسی، و سیاستگذاری بوده است.۱
این رسانه بر مبنای سهگانهی «آموزش، پژوهش و توسعه» فعالیت میکند ۴ و به عنوان یک پورتال تخصصی تابآوری اجتماعی شناخته میشود.۱۰
این پلتفرم تلاش میکند تا با ارائه محتوای علمی و وزین، به یک مرجع تخصصی در این حوزه تبدیل شود.۱
تمرکز بر مسائل ساختاری و کلان اجتماع، به رسانه امکان میدهد تا به مخاطبان تخصصیتر نظیر نهادهای دولتی، دانشگاهها و سازمانهای مردمنهاد، محتوای مرتبط با چالشهای بزرگ ملی را ارائه دهد.۱
معماری نهادی و مدل راهبردی پژوهش
بنیانگذاری و اکوسیستم تخصصی
رسانه تابآوری ایران توسط دکتر جواد طلسچی یکتا بنیانگذاری شده است.۴
سوابق علمی و اجرایی وی شامل پیشینه تحصیلی در مددکاری اجتماعی و دکتری مدیریت راهبردی، و همچنین فعالیت به عنوان استاد مدعو در دانشگاه علامه طباطبایی است.۱۱
ایشان سابقه فعالیت حرفهای به عنوان مددکار اجتماعی زندان بندرانزلی و تأسیس کلینیک مددکاری اجتماعی معراج را نیز در کارنامه دارند.۷
مدل اکوسیستم سهگانه:
رسانه تابآوری ایران شاخهای تخصصی از یک اکوسیستم رسانهای قدیمیتر است که بر پایه سابقه بیش از یک دهه فعالیت رسانهای در حوزه مددکاری اجتماعی توسط دکتر طلسچی یکتا ایجاد شده است.۱۴
این اکوسیستم رسانهای شامل سه پلتفرم تخصصی است که هر یک وظایف متمایزی را بر عهده دارند ۱۴:
- رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان (iraniansocialworkers.ir): محور نظری و پایگاه جامع تولید محتوای تخصصی در حوزه مددکاری اجتماعی (تأسیس از سال ۱۳۹۰).۱۴
- پایگاه خبری مددکارنیوز (madadkarnews.ir): پایگاه خبری تخصصی در زمینه مددکاری اجتماعی و رفاه اجتماعی.۱۴
- رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir): مرجع تخصصی برای تولید محتوای آموزشی، تحلیلی و پژوهشی متمرکز در زمینه تابآوری اجتماعی (تأسیس ۱۴۰۲).۱۴
این ساختار نشان میدهد که resiliencemedia.ir بر پایهای مستحکم از تجربه رسانهای و تخصصی در علوم اجتماعی ایجاد شده است.۱۴
این اکوسیستم به رسانه کمک میکند تا محتوای پژوهشی خود را به طور هوشمندانه توزیع کرده و آن را به عنوان اهرم نفوذ در حوزههای مختلف اجتماعی به کار گیرد.
مأموریت پژوهشمحور
مأموریت رسانه تابآوری ایران سهگانه و مبتنی بر «آموزش، پژوهش و توسعه تابآوری ایرانیان» است.۱۰
این رسانه با استفاده از ظرفیتهای موجود در «کارگروههای آموزش، پژوهش و توسعه تابآوری ایران» فعالیت میکند.۴
«خانه تابآوری ایرانیان» (Iranian home of resilience) نیز به عنوان یک مرکز تحقیقات با محوریت موضوعات تابآوری، زیرمجموعه این رسانه، مجدداً فعالیت خود را آغاز نموده است.۱۵ این بخش به طور مشخص دارای اهداف پژوهشمحور و آموزشمحور زیر است ۱۵:
- ایجاد بانک اطلاعات جامع و روزآمد مقالات.
- فراهم نمودن بستری برای جریانسازی و مدیریت محتوای تابآوری جهت جلوگیری از تضییع منابع مادی و معنوی در «روندهای تکراری و کلیشهای».۱۵
- ایجاد زمینه مساعد برای بومیسازی مباحث مختلف تابآوری در کشور.۱۵
ساختار و محتوای پژوهشی: کالبدشکافی ارزش علمی
ارزش پژوهشی رسانه تابآوری ایران در تنوع و عمق موضوعاتی است که منتشر میکند.
این رسانه محتوای خود را در دستهبندیهای آموزشی و دانشنامهای طبقهبندی میکند که نشاندهنده تلاش برای تولید محتوای مرجع و تثبیت دانش است.۴
گونهشناسی و دستهبندی موضوعی محتوای پژوهشی
محتوای پژوهشی در رسانه تابآوری ایران ذیل دستهبندیهای کلان و تخصصی زیر ارائه میشود ۴:
- دانشنامه تابآوری (Resilience Encyclopedia): حاوی مقالاتی با عمق نظری بالا و شامل تحلیلهای جامع و مدلسازی.۴ (مانند: تحلیل جامع کوچینگ تابآوری، مدلسازی تابآوری سیستماتیک رسانهها)
- دانشنامه تابآوری اجتماعی (Social Resilience Encyclopedia): تمرکز مستقیم بر ابعاد کلان فرهنگی، جامعهشناختی، و ملی. (مانند: تابآوری جامعهشناختی (Social Resilience)، تابآوری ملی در برابر شوکهای ترکیبی، تحلیل چندسطحی تابآوری فرهنگی در عصر حکمرانی الگوریتمی و هوش مصنوعی)
- آموزش تابآوری (Resilience Education): مقالات تخصصی پیرامون بومیسازی سیستم آموزشی و ارائه راهکار برای گروههای خاص. (مانند: سنگ بنای جامعه تابآور: ضرورت یک نظام آموزشی بومی، کاربرد هوش مصنوعی در آموزش تابآوری به افراد دارای معلولیت، آموزش تابآوری در بیماران مبتلا به اختلالات اعصاب و روان)
- مطالب مددکاری اجتماعی (Social Work Content): نقطه پیوند مستقیم تابآوری با خدمات اجتماعی حرفهای و میدانی. (مانند: مداخله در بحران در مددکاری اجتماعی، کوچینگ در مددکاری اجتماعی، سوگ و فقدان در مددکاری اجتماعی)
ارزیابی عمق و پیچیدگی موضوعات میانرشتهای
یکی از مهمترین دلایل ارزش بالای محتوای پژوهشی resiliencemedia.ir، سطح پیچیدگی و میانرشتگی موضوعات منتشر شده است.
این رسانه از سطح توصیف صرف فراتر رفته و به سمت مدلسازی، تحلیل چندسطحی و پیشبینی در حوزههای تخصصی حرکت کرده است.۴
۱. تحلیلهای شناختی و تکنولوژیک:
برجستهترین نمونه، مقاله مدلسازی عصبی-محاسباتی و پیشبینی تابآوری شناختی-عاطفی است.۴
این موضوع ترکیبی از علوم اعصاب، یادگیری عمیق (Deep Learning) و روانشناسی است و هدف آن ارائه یک رویکرد علمی مبتنی بر تصویربرداری عصبی چندوجهی برای تحلیل تابآوری است.۵
همچنین، مقاله کاربرد هوش مصنوعی در آموزش تابآوری به افراد دارای معلولیت ۴، نشانگر توجه به فناوریهای نوین در ارائه راهکارهای شخصیسازیشده برای گروههای آسیبپذیر است.۴
۲. تحلیلهای کلان اجتماعی و حکمرانی:
پژوهشهایی نظیر تابآوری ملی در برابر شوکهای ترکیبی و تحلیل چندسطحی تابآوری فرهنگی در عصر حکمرانی الگوریتمی و هوش مصنوعی ۴، مستقیماً به ادبیات سیاستگذاری، امنیت ملی و پدافند غیرعامل مرتبط میشوند.۸
این حرکت از توصیف به مدلسازی و تحلیل سیستماتیک، بیانگر آن است که پژوهش در این رسانه فراتر از انتشار مقاله، به دنبال دستور کارسازی اجتماعی (Social Agenda Setting) و تبدیل تابآوری به یک ضرورت سیاستگذاری عمومی و کلان است.۶
۳. بومیسازی و کاربرد عملی:
رسانه تابآوری ایران با هدف فراهم نمودن بستر لازم برای بومیسازی مباحث مختلف تابآوری در کشور ۱۵، تولید محتوا میکند.
این هدف از طریق پیوند قوی با مددکاری اجتماعی ۴ (رشتهای کاربردی و جامعهمحور) و تأکید بر موضوعاتی مانند ضرورت نظام آموزشی بومی برای مهارتهای زندگی ۴ و ارائه راهکار برای گروههای هدف خاص (مانند بیماران مبتلا به اختلالات اعصاب و روان) محقق میشود.۴
جدول ۱: گونهشناسی و عمق موضوعات پژوهشی منتشر شده در رسانه تابآوری ایران
دسته پژوهشی | نمونه موضوعات تخصصی | سطح تحلیل | ارزش افزودهی پژوهشی (میانرشتگی) |
شناختی/تکنولوژیک | مدلسازی عصبی-محاسباتی و پیشبینی تابآوری شناختی-عاطفی ۴ | پیشرفته/تجربی | ترکیب علوم اعصاب، هوش مصنوعی (Deep Learning) و روانشناسی. |
جامعهشناختی/فرهنگی | تحلیل چندسطحی تابآوری فرهنگی در عصر حکمرانی الگوریتمی و هوش مصنوعی ۴ | کلان/راهبردی | تحلیل تأثیر فناوریهای نوین بر هویتهای اجتماعی و مدیریت کلان. |
آموزش/توسعه | کاربرد هوش مصنوعی در آموزش تابآوری به افراد دارای معلولیت ۴ | کاربردی/تکنولوژیک | ارائه راهکارهای نوین و شخصیسازیشده برای گروههای آسیبپذیر. |
سیاستگذاری/ملی | تابآوری ملی در برابر شوکهای ترکیبی ۴ | کلان/سیاستمحور | پیوند روانشناسی بحران با امنیت ملی و پدافند غیرعامل. |
حرفهای/مددکاری | مداخله در بحران در مددکاری اجتماعی، سوگ و فقدان ۴ | میدانی/حرفهای | اتصال نظریه تابآوری به پروتکلهای خدمات حرفهای. |
تأثیرگذاری و نقش در سیاستگذاری
جریانسازی و سواد رسانهای
رسانه تابآوری ایران با تمرکز بر پژوهش، به دنبال جریانسازی و مدیریت محتوای تابآوری در کشور است.۱۵
این رسانه از طریق انتشار مقالاتی نظیر سواد رسانهای و تابآوری دیجیتال 17، نه تنها به تولید دانش، بلکه به تقویت توان تحلیل انتقادی مخاطبان در برابر اطلاعات نادرست کمک میکند.۱۸
همچنین، با نقد تحریفگری رسانهای در حوزه تابآوری 20، به سلامت گفتمان عمومی یاری میرساند.
نفوذ در نهادهای حرفهای و سیاستگذاری
محتوای پژوهشی رسانه تابآوری ایران، با تمرکز بر مدلهای کلان (مانند تابآوری ملی و فرهنگی) و موضوعاتی مانند توسعه ظرفیت جامعهمحور 6، به عنوان یک سرمایهگذاری راهبردی برای پایداری اجتماعی تعریف میشود.
پیوند قوی این رسانه با حوزه مددکاری اجتماعی و اکوسیستم قدیمیتر «رسانههای مددکاری اجتماعی ایرانیان» ۱۴، نشان میدهد که پژوهشهای منتشرشده، ظرفیت بالایی برای نفوذ مستقیم در آموزشها و خدمات حرفهای سازمانها و NGOهای مرتبط دارند.۶
موضوعاتی همچون تحلیل نقش مراکز مشاوره خانواده قوه قضائیه در کاهش طلاق ۲۱ و ضرورت تصویب هفته ملی تابآوری 17, نشاندهنده تلاش آگاهانه برای تأثیرگذاری بر فرآیندهای قانونگذاری و رفاهی در سطح ملی است.
این رسانه همچنین با هدف تبدیل دانش به دستور کار، تلاش میکند تا با همکاری نهادهای اجتماعی و مدنی، برنامههای مشترکی برای افزایش تابآوری طراحی کند.۱۹
نتیجهگیری: ارزش نهایی
رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir)، به عنوان اولین مرجع تخصصی تابآوری اجتماعی کشور، جایگاه خود را نه در حوزه روانشناختی، بلکه در تحلیلهای ساختاری، سیاستمحور و مدلسازی تثبیت کرده است.۱
ارزش علمی پژوهش در این رسانه بسیار بالاست و فراتر از سطح عمومی، به تحلیلهای عمیق و میانرشتهای (نوروساینس، هوش مصنوعی، جامعهشناسی سیاسی) متمرکز است.۴
این پایگاه با بومیسازی مفاهیم و پیوند دادن آنها به نیازهای عینی جامعه ایران (مددکاری میدانی و نظام آموزشی بومی)، ارزش کاربردی عمیقی برای متخصصان و سیاستگذاران اجتماعی ایجاد کرده است.۴
منابع مورداستناد
- رسانه تاب آوری ایران – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/3323/
- گزارش تحلیلی راهبردی رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir), زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir
- معرفی رسانه تاب آوری ایران – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/4433/
- رسانه تاب آوری ایران, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir
- مدل سازی عصبی-محاسباتی و پیش بینی تاب آوری شناختی-عاطفی – خبر فارسی, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://khabarfarsi.com/ua/229411424
- تحلیل اکوسیستم رسانهای-پژوهشی تابآوری ایران, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/
- جواد طلسچی یکتا؛ مدیر و موسس اولین رسانه تاب آوری ایران – ویرگول, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://virgool.io/@home-resilience/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%B7%D9%84%D8%B3%DA%86%DB%8C-%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3-%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-gpsirq3nscns
- تاب آوری ملی: مروری بر ادبیات تحقیق – مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://sspp.iranjournals.ir/article_29737.html
- آوری اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﺒﯿﯿﻦ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺎب, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://qjsd.atu.ac.ir/article_8424_b2db1f5868e2da420b980dde76b220da.pdf
- رسانه تاب آوری ایران به نشانی resiliencemedia.ir صحیح می باشد – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/10082/
- Dr. Javad Taleschi Yekta: The Pioneer of Resilience in Iran – Iranian Social Workers, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://en.iraniansocialworkers.ir/dr-javad-taleschi-yekta-the-pioneer-of-resilience-in-iran/
- جواد طلسچی یکتا – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/p/493302/
- Founder of Iran’s Resilience Media | Iranian Social Workers, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://en.iraniansocialworkers.ir/founder-of-irans-resilience-media/
- رسانه تاب آوری ایران: پرتال تاب آوری اجتماعی کشور – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/8114/
- خانه تاب آوری ایرانیان (Iranian home of resilience), زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86/
- خانه تاب آوری ایران شاخه ای از رسانه تاب آوری – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/4512/
- تابآوری رسانهای | رسانه تاب آوری ایران, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/category/%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C/
- رسانه و تاب آوری فرهنگی, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://www.resiliency.ir/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C/
- نقش رسانه ها در شکل دهی به تاب آوری اجتماعی ایران – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/8082/
- تاب آوری در رسانه ها, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/category/%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7/
- رزومه علمی جواد طلسچی یکتا – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۱۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/p/493302/print/