تاب‌آوری ملی؛ کلید سربلندی ملت ایران
فهرست عناوین مطلب
- تاب‌آوری ملی؛ کلید سربلندی ملت ایران
- تعریف تاب‌آوری ملی: فراتر از مقاومت
- مدیریت جهادی: موتور محرک تاب‌آوری
- الف) مسئولین؛ پیشگامان عمل و ایثار
- ب) میدان دادن به مردم و نخبگان
- اتحاد و انسجام ملی: زیربنای شکست‌ناپذیری
- الف) وحدت در گفتار و رفتار
- ب) مشارکت مردمی و اقتصاد مقاومتی
- ج) نقش گروه‌های جهادی
- نتیجه‌گیری: راه سربلندی
تاب‌آوری ملی؛ کلید سربلندی ملت ایران
همدلی مسئولین و ملت در پرتو مدیریت جهادی، ضامن عبور از بحران‌ها
در دوران معاصر که کشور ما با چالش‌های پیچیده اقتصادی، تحریم‌ها و فشارهای خارجی روبه‌رو است، بحث تاب‌آوری ملی به‌عنوان یک راهبرد حیاتی و کلیدی برای حفظ استقلال و رسیدن به سربلندی مطرح می‌شود.
تاب‌آوری ملی، صرفاً به معنای تحمل سختی‌ها نیست، بلکه توانایی یک ملت و نظام حاکمیتی آن برای جذب شوک‌ها، بازیابی سریع و حتی پیشرفت پس از وقوع بحران‌ها است.
این توانایی شگرف، ریشه در دو نیروی اصلی دارد: مدیریت جهادی مسئولین و اتحاد و انسجام ملی میان مردم و دولت.
تعریف تاب‌آوری ملی: فراتر از مقاومت
تاب‌آوری ملی، مجموعه‌ای از ظرفیت‌های درونی یک جامعه است که به آن امکان می‌دهد در برابر تهدیدات و بحران‌ها (از اقتصادی و سیاسی تا طبیعی)، نه تنها فرو نپاشد، بلکه با به‌کارگیری ظرفیت‌های بومی، خود را سازگار کند و با قدرت بیشتری به مسیر توسعه و پیشرفت بازگردد.
این مفهوم در ساختار ایران، از دو بعد اساسی تقویت می‌شود:
- بُعد ساختاری و مدیریتی: که نیازمند اتخاذ الگوی مدیریت جهادی در سطح کلان کشور است.
- بُعد اجتماعی و فرهنگی: که بر پایه اتحاد، همدلی و مشارکت همه‌جانبه مردم استوار است.
مدیریت جهادی: موتور محرک تاب‌آوری
الگوی مدیریت جهادی، برخاسته از بطن ارزش‌های انقلاب اسلامی است و به‌عنوان یک سبک مدیریتیِ تحول‌آفرین، در نقطه مقابل مدیریت بروکراتیک و سنتی قرار می‌گیرد. مدیریت جهادی با تأکید بر اصول زیر، نقش حیاتی در ارتقاء تاب‌آوری ملی دارد:
الف) مسئولین؛ پیشگامان عمل و ایثار
مدیران و مسئولین در مکتب جهادی، دارای ویژگی‌هایی هستند که ساختار نظام را در برابر رکود و بحران مقاوم می‌سازد:
- خدمت با نیت الهی و پرهیز از تشریفات: تمرکز بر حل مسئله در میدان عمل به جای جلسات بی‌حاصل اداری (نتیجه ۲.۴).
- تخصص، علم و درایت: برخورداری از دانش روز و تخصص برای تصمیم‌گیری‌های شجاعانه و کارشناسی در مواقع سخت (نتیجه ۲.۹ و ۲.۵).
- سرعت و حذف بروکراسی: توانایی تصمیم‌گیری سریع و میدانی، به‌ویژه در شرایط اضطراری و بحرانی (نتیجه ۲.۴).
- مسئولیت‌پذیری و ایثار: پذیرش خطر و فداکاری در جهت منافع ملی، حتی در شرایط کمبود امکانات، که بالاترین تأثیر را بر امنیت و تاب‌آوری داخلی دارد (نتیجه ۲.۳ و ۲.۹).
مدیریتی که این شاخص‌ها را داشته باشد، می‌تواند سامانه‌های بوروکراتیک سنتی را متحول کرده و برنامه‌های پردامنه تحول و اقتصاد مقاومتی را محقق سازد (نتیجه ۲.۱۰).
ب) میدان دادن به مردم و نخبگان
مدیریت جهادی، یک مدل “از پایین به بالا” است.
در این الگو، دولت نقش «پشتیبان» را دارد، نه «تصاحب‌گر». با حمایت از تولیدگر و نه توزیع‌گر رانت، موتور اقتصاد مردمی و دانش‌بنیان فعال می‌شود.
این رویکرد، در واقع تاب‌آوری اقتصادی و امنیتی کشور را در برابر تحریم‌ها تضمین می‌کند (نتیجه ۲.۴).
اتحاد و انسجام ملی: زیربنای شکست‌ناپذیری
اگر مدیریت جهادی، موتور حرکت است، اتحاد و انسجام ملی، سوخت این موتور است.
تاب‌آوری یک ملت تنها با اراده و اراده مسئولین حاصل نمی‌شود؛ بلکه نیازمند مشارکت همه‌جانبه شهروندان و گروه‌های اجتماعی است.
الف) وحدت در گفتار و رفتار
یکی از عوامل کلیدی در تاب‌آوری ملی و بستر امنیتی پایدار، شاخص وحدت در گفتار و رفتار است (نتیجه ۲.۳).
زمانی که مردم، مسئولین را در کنار خود و هم‌جهت با آرمان‌های انقلاب و منافع ملی می‌بینند، اعتماد عمومی افزایش یافته و همبستگی اجتماعی شکل می‌گیرد.
این همبستگی، اصلی‌ترین سرمایه برای مقابله با فشارهای خارجی و تفرقه داخلی است.
ب) مشارکت مردمی و اقتصاد مقاومتی
تجربه تاریخی نشان داده که در سخت‌ترین شرایط، مانند دوران دفاع مقدس یا تحریم‌های شدید اقتصادی، عامل تاب‌آوری، اقتصاد مردمی و حضور فعال مردم در صحنه بوده است.
اقتصاد مقاومتی، صرفاً یک راهبرد رفاهی نیست، بلکه پیوند مستقیم اقتصاد و اقتدار ملی است.
وقتی مردم (شرکت‌های دانش‌بنیان، تعاونی‌ها، گروه‌های جهادی) در تولید و حل مسائل محلی مشارکت داده می‌شوند، وابستگی کشور کاهش یافته و قدرت تحمل ملت به‌شدت افزایش می‌یابد (نتیجه ۲.۴ و ۲.۱۰).
ج) نقش گروه‌های جهادی
خود گروه‌های جهادی مردمی، نماد واقعی تاب‌آوری هستند. عواملی مانند انگیزه‌های معنوی، هویت مستقل، مشارکت مردمی و منابع مالی پایدار، سبب ارتقاء تاب‌آوری در این گروه‌ها می‌شود (نتیجه ۲.۷).
تزریق این روحیه و ساختار به نظام مدیریتی کلان، رمز عبور موفق از هر چالشی است.
نتیجه‌گیری: راه سربلندی
تاب‌آوری ملی ایران، نه یک آرزو، بلکه یک نیروی عملیاتی و دست‌یافتنی است. برای رسیدن به سربلندی و ثبات پایدار، باید:
- مدیریت جهادی را به یک فرهنگ غالب در همه سطوح مدیریت کشور تبدیل کرد؛ مدیریتی که متخصص، میدانی، انقلابی و ولایتمدار باشد و در خط مقدم خدمتگزاری قرار گیرد.
- اعتماد و انسجام ملی را از طریق صداقت مسئولین و عمل به وعده‌ها تقویت نمود.
- میدان عمل را به مردم و ظرفیت‌های بومی واگذار کرد تا اقتصاد و امنیت کشور در برابر هر تکانه‌ای مقاوم شود.
سربلندی ملت ایران در گرو در هم تنیدن این دو عنصر کلیدی است:
مدیریت جهادی مسئولین به‌عنوان راهبرد و اتحاد و مشارکت ملی به‌عنوان بستر. هرگاه این دو نیرو هم‌راستا حرکت کنند، هیچ تهدیدی قادر به شکستن اراده ملی ما نخواهد بود.
