بررسی انتقادی بیانیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی
دغدغه‌های ایران و فراتر از جان مددکاران
فهرست عناوین مطلب
بررسی انتقادی بیانیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی: دغدغه‌های ایران و فراتر از جان مددکاران
فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی (IFSW) بیانیه‌ای را در همبستگی با انجمن مددکاران اجتماعی ایران و جامعه مددکاری اجتماعی ایران منتشر کرده است.
این بیانیه به حملات “ویرانگری” اشاره دارد که منجر به “تلفات غم‌انگیز همکاران” و “هدف قرار گرفتن زیرساخت‌های غیرنظامی و بشردوستانه” شده است. در ادامه به بررسی، ترجمه و ارزیابی انتقادی این بیانیه، با تمرکز بر منافع و امنیت آحاد ملت ایران، می‌پردازیم.
ترجمه و خلاصه‌ای از بیانیه IFSW
بیانیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی، همبستگی خود را با مددکاران اجتماعی ایران اعلام می‌کند و به حملات اخیر در ایران اشاره دارد. نکات کلیدی بیانیه به شرح زیر است:
- همبستگی: IFSW همبستگی عمیق خود را با انجمن مددکاران اجتماعی ایران و کل جامعه مددکاری اجتماعی در ایران، در پی حملات “ویرانگر” و از دست دادن “همکاران” و “هدف قرار گرفتن زیرساخت‌های غیرنظامی و بشردوستانه” ابراز می‌کند.
- حمله به سازمان بهزیستی: با ناراحتی و خشم عمیق، IFSW به حمله عمدی به یک دفتر سازمان بهزیستی در قصر شیرین در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ اشاره می‌کند. این مرکز که به افراد مسن، افراد دارای معلولیت، زنان و کودکان خدمات حیاتی ارائه می‌داد، مورد حمله قرار گرفته و یکی از همکاران مددکار اجتماعی در این حمله کشته شده است. تأکید شده که این مرکز صرفاً برای اهداف بشردوستانه و مددکاری اجتماعی استفاده می‌شده و هیچ وابستگی یا کارکرد نظامی نداشته است.
- حمله به زندان اوین: در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵، پنج مددکار اجتماعی در حین انجام وظایف حرفه‌ای خود در حمله به زندان اوین در تهران جان خود را از دست دادند. در این حمله، زندانیان، اعضای خانواده بازدیدکننده، پرسنل پزشکی، وکلای حقوقی و یک کودک پنج ساله (پسر یکی از مددکاران اجتماعی جان‌باخته) نیز کشته شدند.
- نقض قوانین بین‌المللی: IFSW این اقدامات را نقض جدی قوانین بین‌المللی بشردوستانه، به ویژه کنوانسیون چهارم ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل الحاقی ۱۹۷۷ آن (به خصوص ماده ۱۸) می‌داند که از نهادهای غیرنظامی و بشردوستانه در طول درگیری‌های مسلحانه حفاظت می‌کند.
- ستایش شجاعت مددکاران: در طول این رویدادهای “تکان‌دهنده”، مددکاران اجتماعی در ایران شجاعت، تاب‌آوری و تعهد فوق‌العاده‌ای از خود نشان داده‌اند و به ارائه خدمات به بازماندگان، مجروحان و داغدیدگان، اغلب با خطرات شخصی زیاد، ادامه داده‌اند.
- خواسته‌های IFSW:
- محکومیت: هدف قرار دادن عمدی نهادها و پرسنل بشردوستانه را محکوم می‌کند و تأکید می‌کند که چنین حملاتی علیه مددکاران اجتماعی و جمعیت‌های آسیب‌پذیری که به آن‌ها خدمت می‌کنند، نقض آشکار قوانین بین‌المللی و مسئولیت اخلاقی است.
- گرامیداشت: یاد مددکاران اجتماعی که جان خود را از دست داده‌اند، در گرامیداشت فداکاری، خدمات و فداکاری نهایی آن‌ها در انجام وظیفه، ارج می‌نهد.
- تسلیت: صمیمانه‌ترین تسلیت خود را به خانواده‌های قربانیان، انجمن مددکاران اجتماعی ایران و همه متأثرین از این اقدامات خشونت‌آمیز بی‌معنی ابراز می‌کند.
- درخواست از جامعه بین‌الملل: از جامعه بین‌الملل، از جمله دولت‌ها، سازمان‌های حقوق بشری و نهادهای حرفه‌ای، می‌خواهد که این حملات را به شدت محکوم کرده و پاسخگویی کامل را مطابق با قوانین بین‌المللی دنبال کنند.
- تأکید بر ارزش‌ها: بر تعهد جامعه جهانی مددکاری اجتماعی به همبستگی، صلح، حمایت از غیرنظامیان و دفاع تزلزل‌ناپذیر از کرامت و حقوق بشر تأکید مجدد می‌کند.
- حمایت و همبستگی نهایی: در این زمان اندوه عمیق و سختی، IFSW قدرت و همدردی خود را به همه مددکاران اجتماعی در ایران می‌فرستد و بر شجاعت، حرفه‌ای‌گری و انسانیت آن‌ها در تاریک‌ترین زمان‌ها تأکید می‌کند.
ارزیابی انتقادی بیانیه IFSW با تمرکز بر منافع و امنیت ملت ایران
بیانیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی (IFSW) از جهات بسیاری قابل تقدیر است؛ همبستگی با مددکاران اجتماعی ایرانی، محکوم کردن حملات علیه نهادهای بشردوستانه و غیرنظامی، و تأکید بر رعایت قوانین بین‌المللی، همگی نقاط قوت این بیانیه محسوب می‌شوند.
با این حال، با نگاهی عمیق‌تر و با در نظر گرفتن دغدغه‌هایی که اشاره شد (توجه به جان و مال آحاد جامعه نه صرفاً مددکاران)، می‌توان نکاتی را به عنوان نقد یا نکاتی برای تکمیل بیان کرد:
نقاط قوت:
- توجه به نقض قوانین بین‌المللی: تأکید بر نقض کنوانسیون ژنو و پروتکل‌های آن، اقدامی ضروری است. این بخش از بیانیه، چارچوب حقوقی محکمی برای محکومیت حملات فراهم می‌کند و نشان‌دهنده اهمیت حفاظت از غیرنظامیان و نهادهای بشردوستانه در هر شرایطی است.
- همبستگی با مددکاران: ابراز همدردی و همبستگی با مددکاران اجتماعی ایران که در خط مقدم ارائه خدمات هستند و در معرض خطر قرار دارند، به افزایش روحیه و حمایت از آن‌ها کمک می‌کند. این حمایت معنوی برای جامعه مددکاری ایران بسیار ارزشمند است.
- محکومیت حملات علیه زیرساخت‌های بشردوستانه: برجسته کردن حمله به سازمان بهزیستی و ماهیت غیرنظامی آن، نشان می‌دهد که IFSW به اهمیت حفظ خدمات حیاتی برای آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه واقف است.
- فراخوان به جامعه بین‌الملل: درخواست از جامعه جهانی برای محکومیت و پیگیری پاسخگویی، گامی مهم برای افزایش فشار بین‌المللی و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی است.
نکات قابل نقد و دغدغه‌های معطوف به منافع ملت ایران:
- تمرکز بر جان مددکاران در برابر آحاد مردم: همانطور که اشاره شد، مددکاران اجتماعی ذاتاً نگران جان و مال همه مردم هستند. بیانیه در درجه اول بر “تلفات همکاران” و “جان باختن مددکاران” تمرکز دارد. اگرچه این امر طبیعی و قابل درک است، اما برای بازتاب کامل دغدغه مددکاران اجتماعی ایران، می‌توانست با تأکید بیشتری به امنیت و سلامت عمومی آحاد ملت ایران، چه مددجو و چه غیرمددجو، اشاره کند. حملات به زندان اوین که منجر به کشته شدن زندانیان، خانواده‌های آن‌ها، پرسنل پزشکی و حتی یک کودک پنج ساله شده، به این گستردگی اشاره دارد، اما باز هم چارچوب کلی بیانیه بر “همکاران” متمرکز است. می‌توانست صریح‌تر بیان کند که هدف قرار دادن هر شهروندی، چه مددکار و چه غیرمددکار، در تقابل با ارزش‌های بنیادین مددکاری اجتماعی است.
- ابهام در هویت “مهاجمان”: بیانیه به “حملات ویرانگر” و “هدف قرار دادن عمدی” اشاره می‌کند اما هیچ اشاره‌ای به هویت یا ماهیت “مهاجمان” نمی‌کند. این عدم شفافیت، هرچند ممکن است به دلیل سیاست‌های دیپلماسی IFSW باشد، اما می‌تواند از تأثیرگذاری بیانیه بکاهد و از منظر ملت ایران، این سوال را ایجاد کند که چه کسی مسئول این جنایات است. برای قربانیان، دانستن هویت مهاجمان و مطالبه پاسخگویی از آن‌ها اهمیت حیاتی دارد. در شرایطی که مردم ایران با چالش‌های داخلی و خارجی متعددی روبرو هستند، ابهام در این زمینه می‌تواند به جای تقویت حس همبستگی، سوال‌برانگیز باشد.
- “حملات” یا “حمله تروریستی”؟: استفاده از واژگانی مانند “حملات” (attacks) می‌تواند جامع باشد، اما با توجه به ماهیت هدف قرار دادن مراکز غیرنظامی و بشردوستانه و کشتار بی‌هدف افراد (از جمله کودکان)، شاید استفاده از عبارت “حملات تروریستی” یا “اقدامات تروریستی” (terrorist attacks/acts) می‌توانست عمق فاجعه و نقض حقوق انسانی را با وضوح بیشتری نشان دهد و حس همدردی و محکومیت را در سطح بین‌المللی تقویت کند، به ویژه اگر این حملات ماهیت عمدی و غیردولتی داشته باشند.
- تمرکز بر “انفعال” به جای “ریشه‌های خشونت”: بیانیه واکنش‌محور است و به محکومیت حوادث می‌پردازد. این در حالی است که مددکاری اجتماعی علاوه بر واکنش به بحران‌ها، به پیشگیری و پرداختن به ریشه‌های مشکلات نیز می‌پردازد. بیانیه می‌توانست به صورت ضمنی یا صریح، به ضرورت پرداختن به ریشه‌های خشونت و ناامنی در منطقه و جهان، و همچنین نقش مددکاری اجتماعی در ایجاد صلح و ثبات پایدار اشاره کند. این رویکرد پیشگیرانه، در بلندمدت به نفع امنیت آحاد مردم خواهد بود.
- نقش و مسئولیت‌های فراتر از “همبستگی صرف”: اگرچه “همبستگی” بسیار مهم است، اما IFSW به عنوان یک نهاد جهانی می‌تواند فراتر از بیانیه‌های همبستگی عمل کند. این بیانیه می‌توانست به پتانسیل‌های عملی‌تر برای حمایت از مددکاران و مردم ایران اشاره کند، مانند:
- فراهم کردن حمایت‌های روانی-اجتماعی برای مددکاران آسیب‌دیده.
- سازماندهی کمک‌های بین‌المللی برای بازسازی زیرساخت‌های آسیب‌دیده بهزیستی.
- تسهیل تبادل تجربیات در مدیریت بحران و تاب‌آوری.
نتیجه‌گیری: بیانیه‌ای ضروری اما قابل بسط
بیانیه فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی، گامی مهم در جهت همبستگی با جامعه مددکاری اجتماعی ایران و محکومیت خشونت علیه غیرنظامیان و نهادهای بشردوستانه است. این بیانیه صدای حرفه مددکاری اجتماعی را در محکومیت نقض حقوق بشر و قوانین بین‌المللی بلند می‌کند و از این رو ارزشمند است.
با این حال، برای اینکه این بیانیه به طور کامل بازتاب‌دهنده دغدغه‌های عمیق مددکاران اجتماعی ایرانی و در جهت منافع واقعی و امنیت آحاد ملت ایران باشد، می‌توانست با تأکید بیشتر بر امنیت عمومی همه شهروندان (و نه فقط مددکاران)، شفافیت بیشتر در مورد ماهیت مهاجمان، و دعوت به اقدامات عملی‌تر، تکمیل شود. مددکاران اجتماعی ایران، بیش از هر چیز، نگران امنیت و رفاه تمام هموطنان خود هستند و هر بیانیه‌ای که از یک نهاد جهانی صادر می‌شود، می‌تواند با توجه به این روحیه فداکارانه، عمیق‌تر و جامع‌تر باشد.
امید است این گونه بیانیه‌ها، پلی برای همکاری‌های بیشتر و مؤثرتر بین‌المللی در جهت ارتقاء صلح، امنیت و عدالت اجتماعی برای تمامی ملت‌ها، از جمله ملت ایران، باشد.
