حرفه مددکاری اجتماعی در کشور بلژیک

حرفه مددکاری اجتماعی در کشور بلژیک

از سیاست‌گذاری تا عمل

کشور بلژیک با داشتن یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های رفاه اجتماعی در اروپا، جایگاه ویژه‌ای برای حرفه مددکاری اجتماعی قائل است. این حرفه در بلژیک نه تنها یک فعالیت خیریه، بلکه یک رکن اساسی در حفظ انسجام اجتماعی و احقاق حقوق شهروندی محسوب می‌شود. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این حرفه در پادشاهی بلژیک می‌پردازیم.

بستر قانونی و ساختار حرفه‌ای

در بلژیک، عنوان «مددکار اجتماعی» (Social Worker) یک عنوان محافظت شده قانونی است. تنها افرادی می‌توانند خود را مددکار اجتماعی بنامند که دارای مدرک کارشناسی تخصصی (Bachelor in Social Work) از موسسات آموزش عالی معتبر باشند.

ساختار فدرال بلژیک باعث شده است که سیاست‌های رفاهی در سه منطقه اصلی (فلاندر در شمال، والونی در جنوب و منطقه پایتخت بروکسل) تفاوت‌هایی داشته باشد، اما اصول بنیادین حرفه که شامل ارتقای عدالت اجتماعی، حقوق بشر و مسئولیت پذیری جمعی است، در سراسر کشور یکسان است.

حوزه‌های خدمات اجتماعی تخصصی در بلژیک

خدمات اجتماعی در بلژیک به شدت تخصصی شده است. مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت مددکاران عبارتند از:

الف) مراکز خدمات اجتماعی عمومی (CPAS / OCMW)

این مراکز قلب تپنده رفاه اجتماعی در بلژیک هستند. هر شهرداری در بلژیک موظف است یک مرکز CPAS داشته باشد. وظیفه اصلی مددکاران در این مراکز، تضمین «حق زندگی با عزت» برای همه شهروندان است. این شامل پرداخت کمک‌هزینه‌های معیشتی (Revenu d’intégration)، کمک‌های درمانی و مشاوره برای حل مشکلات بدهی است.

ب) محافظت از کودکان و جوانان

بلژیک سیستم بسیار دقیقی برای محافظت از کودکان در برابر سوءرفتار و غفلت دارد. مددکاران در این حوزه در سازمان‌هایی مانند SAJ (Service d’Aide à la Jeunesse) فعالیت می‌کنند و نقش واسط میان خانواده‌ها و دادگاه‌های اطفال را بر عهده دارند.

ج) سلامت روان و اعتیاد

مددکاری اجتماعی بالینی در بلژیک بسیار توسعه یافته است. مددکاران در بیمارستان‌های روان‌پزشکی و مراکز بازپروری اعتیاد، به عنوان بخشی از تیم‌های چندتخصصی (Multidisciplinary) فعالیت می‌کنند تا بازگشت فرد به جامعه را تسهیل کنند.

د) مهاجرت و پناهندگی

با توجه به موقعیت بروکسل به عنوان پایتخت اروپا، بلژیک میزبان تعداد زیادی پناهجو است. مددکاران اجتماعی در سازمان‌هایی مانند Fedasil مسئولیت پذیرش، اسکان و توانمندسازی پناهجویان را بر عهده دارند.

ه) خدمات سالمندان

با پیر شدن جمعیت، مدیریت خانه‌های سالمندان و ارائه خدمات مراقبت در منزل توسط مددکاران اجتماعی به یکی از حوزه‌های پرتقاضا تبدیل شده است.

اصناف و انجمن‌های حرفه‌ای مددکاری اجتماعی

اصناف و کانون‌های حرفه‌ای در بلژیک نقش مهمی در لابی‌گری برای بهبود شرایط کاری و نظارت بر اخلاق حرفه‌ای دارند. با توجه به تقسیمات زبانی، این انجمن‌ها معمولاً به دو شاخه اصلی تقسیم می‌شوند:

انجمن مددکاران اجتماعی والونی و بروکسل (AESS)

این انجمن (Association des Assistants Sociaux) در مناطق فرانسوی‌زبان فعالیت می‌کند. تمرکز اصلی آن بر:

• دفاع از حقوق صنفی مددکاران.
• برگزاری دوره‌های آموزش مداوم برای به‌روزرسانی دانش تخصصی.
• نظارت بر رعایت منشور اخلاقی حرفه.

انجمن مددکاران اجتماعی فلاندر (Beroepsvereniging van Sociaal Werkers)

در منطقه هلندی‌زبان (شمال بلژیک)، این صنف وظیفه هماهنگی میان متخصصان و تاثیرگذاری بر سیاست‌های رفاهی پارلمان فلاندر را بر عهده دارد.

فدراسیون‌های تخصصی

علاوه بر انجمن‌های عمومی، فدراسیون‌های تخصصی نیز وجود دارند؛ مانند فدراسیون مددکاران اجتماعی شاغل در بیمارستان‌ها یا فدراسیون مددکاران مراکز CPAS.

چالش‌ها و چشم‌انداز آینده

مددکاری اجتماعی در بلژیک در حال حاضر با چالش‌های مدرنی روبروست:

• دیجیتالی شدن: نیاز به سواد دیجیتال هم برای مددکاران و هم برای مراجعان جهت دسترسی به خدمات دولتی.
• بحران مسکن: افزایش اجاره‌بها در شهرهایی مثل بروکسل و آنتورپ، فشار زیادی بر دپارتمان‌های اسکان اجتماعی وارد کرده است.
• فرسودگی شغلی: به دلیل حجم بالای پرونده‌ها در مراکز دولتی، فرسودگی شغلی (Burnout) یکی از دغدغه‌های اصلی اصناف مددکاری است.

نتیجه‌گیری

مددکاری اجتماعی در بلژیک حرفه‌ای است که بر پایه تخصص، اخلاق و حمایت‌های قوی دولتی بنا شده است. سیستم “دولت رفاه” بلژیک بدون حضور فعال و کارآمد مددکاران اجتماعی در شهرداری‌ها، بیمارستان‌ها و سازمان‌های غیردولتی قادر به پاسخگویی به نیازهای پیچیده جامعه مدرن نخواهد بود.

برای کسانی که قصد فعالیت در این حرفه در بلژیک را دارند، تسلط بر زبان (فرانسوی یا هلندی) و درک عمیق از سیستم حقوقی و اداری فدرال این کشور، کلید موفقیت محسوب می‌شود.

رسانه تاب آوری ایران